Dünyada hiçbir değer bir insan hayatından daha önemli değildir. Bununla birlikte insan hayatına mal olan her türlü olay, maddi ve manevi kayıplara yol açmaktadır. Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin makineler insan gücünün yerini alamamıştır. Yeniliklere uyum sağlamada, insan gücü hala en geçerli güç olmaya devam etmektedir. Maalesef tüm teknolojik gelişme ve uygulamalara karşın dikkatsizlik veya insan hayatı için geliştirilmiş güvenlik önlemlerini almadan çalışan birçok insan hayatını kaybetmekte, sakat kalmakta, ciddi şekilde yaralanmaktadır. Bu nedenle; yüksekte çalışmak durumunda kalan biri, düşerek yaralanma veya ölme riskini de beraberinde taşımaktadır.
Yüksekte güvensiz çalışma, iş sağlığı ve güvenliğinin önemli sorunlarından biridir. Dünya genelinde, iş yerlerindeki ölümlü ve ağır yaralanmalı kazaların büyük bir kısmı yüksekte güvensiz çalışmaktan kaynaklanmaktadır.
Bugün, düşme sonucu yaralanmaya sebep olacak her mesafe “yüksek” olarak tanımlanmakta ve bu haliyle “yüksekte çalışma” hemen hemen her sektörü ve faaliyeti kapsamaktadır. Bu sektörlerin başında inşaat, enerji, telekomünikasyon, maden, ulaşım sektörleri yer almaktadır. İş ekipmanlarının güvenli kullanımı, toplu korunma tedbirleri, kişisel koruyucu ekipmanlar, çalışma izin sistemleri gibi çeşitli uygulamalar yüksekte güvenli çalışmanın öncelikli konularıdır.
Yükseklik adım atarak çıkamayacağınız yerler olarak da tanımlanabilir. Bir insanın denge noktası ikinci bel omurudur. Yani ikinci bel omurunu geçen yerler yüksek olarak kabul edilir. Yüksekte çalışma kuralları ve korunma yöntemleri standartlarla belirlenmiştir. Çalışma hayatında ülkeden ülkeye farklılık gösteren yükseklik kavramı Avrupa’da 1.8 m, Amerika’da 1.2 m olarak belirlenmiştir. Yani bu yükseklikler ve daha üzerinde çalışan personel öncelikli olarak toplu korunma tedbirleri ve daha sonrasında kişisel koruyucu donanımlar ile korunması gerekir. Dünyadaki istatistikler 3 – 4 metre üzerinde çalışırken düşen insanların % 85’inin hayatını kaybettiğini göstermektedir.
Yüksekten düşmenin nedenlerini arasında başlıca; bilgi eksikliği, yanlış personel seçimi, iş güvenliği kurallarının uygulanmaması, mühendislik eksikliği, yetersiz kişisel koruyucu ekipman, yetersiz kontrol ve bakım, yetersiz/düşük kaliteli malzeme alımı ve güvensiz çalışma yöntemleri gelmektedir.
Yüksekte yapılan çalışmalarda dikkat edilecek hususları sıralamak istersek:
- Montaj ve benzeri çalışmaların yüksekte yapılması zorunlu mu?
- Yapılacak çalışmaların önceden planlaması yapıldı mı?
- Acil durum planında yüksekten düşme ile ilgili hususlara yer verildi mi?
- Çalışanların çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşımı sağlandı mı?
Peki yüksekte çalışmalar ile ilgili hangi önlemleri almalıyız? Çalışanların güvenliği öncelikle; güvenli korkuluklar, düşmeyi önleyici platformlar, bariyerler, çalışma iskeleleri, güvenlik ağları gibi toplu korunma tedbirleri ile sağlanmalıdır.
Toplu korunma tedbirleri;
- düşme riskini tamamen ortadan kaldıramıyorsa?
- uygulanması mümkün değilse?
- daha büyük bir tehlike doğurma ihtimali varsa?
- geçici olarak kaldırılma gereği varsa?
Kişisel koruyucu tedbirlerinin alınması zorunludur!
Kişisel koruyucu donanım olarak; işe uygun bağlantı noktaları ve dikey/yatay yaşam hatları, tam vücut kemer sistemleri, işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, makaralar, halkalar, sönümleyici aparatlar vb. sayılabilir.
Yüksekte yapılan çalışmalarda yapılması gerekenleri listelersek:
- Yüksekte yapılması zorunlu olmayan montaj ve benzeri çalışmaların mümkün olduğunca öncelikle yerde yapılması sağlanır.
- Yapılacak çalışmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken yüksekten düşme ile ilgili hususlara acil durum planında yer verildiğinden emin olunması sağlanır.
- Çalışanların, çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanır.
- Çalışma yerlerinde çalışanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düşmeyi önleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, çalışma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
- Toplu koruma tedbirlerinin düşme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının mümkün olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaşam hatları oluşturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanır. Çalışanlara bu sistemlerle beraber yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları; gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
- Yapı işleri sırasında ve yapı işleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere oluşturulacak yatay ve dikey yaşam hatları için gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal düzenlemeler, projenin hazırlık aşamasında belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyasında yer alır.
- Yüksekte güvenli çalışma donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının yapılması sağlanır. Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.
- Bu alanlarda çalışanlara yüksekte çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak gerekli eğitim verilir.
- Yüksekte yapılan çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve kontrolü altında gerçekleştirilir.
Sonuç olarak yüksekte çalışma konusunda detaylı çalışmalar yapılmalıdır. İşin güvenli bir şekilde tamamlanabilmesi için her aşamanın titizlik ile ele alınması gerekmektedir.
ŞEYMA IŞIK
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI