Ergonomi

Ergonomi yani diğer adıyla işbilim, insan ile çalışma ortamı ile ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. İşyerinde kullanılan masa, aydınlatmalar, makinalar ve tüm donanımlar ile çalışanın birbirine uyumu olarak karşımıza çıkan ergonomi aslında hem güvenli çalışmanın hem de iş veriminin en üst düzeyde olmanın temel taşı demektir.

Ergonominin çalışma hayatındaki başlıca amacı, çalışanın güvenliğini sağlayarak, aşırı zorlamalara maruz bırakmadan fizyolojik ve psikolojik açıdan yıpratmadan en iyi verimi almaktır. İşçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatında yer alan hükümler bu bilim dalındaki esaslara göre düzenlenmiştir. Farklı bilim dallarıyla da ilgili olan ergonomi geniş bir uygulama alanını kapsamaktadır.

Görüldüğü gibi ergonomi demek aslında iş sağlığı ve güvenliğinin çekirdeği demektir. Peki ergonomik açıdan en uygun işyeri ve çalışma ortamı hazırlayabilmek için kontrol etmemiz ve yapmamız gerekenler nedir? Aşağıda yer alan bilgiler doğrultusunda uygun bir çalışma ortamı sağlamamız mümkündür. Bu bilgiler ve kontrol edilmesi gerekenler ;

• Taşıma yapılacak güzergahları işaretleyin.
• Ara geçitleri ve koridorları iki yönlü taşımaya uygun şekilde geniş ve açık tutun.
• Taşıma güzergahlarında zeminin kaygan olmamasını, çukur veya tümsek olmamasını ve her zaman malzemeden arındırılmış olmasını sağlayın.
• Seviye farkı bulunan taşıma noktalarında merdivenler yerine %5 – 8 arasında eğimi olan uygun genişlikte rampalar kullanın.
• Taşıma hattı boyunca ağır ve geniş yükler için taşıma bandı sistemleri kurun.
• Malzemeleri kaldırmak, taşımak ve indirmek için mekanik düzenekler / araçlar kullanın.
• Tüm paket ve konteynerlerde taşıma sapları bulunmasını sağlayın ve bu sapları en az bel seviyesinde olmasını sağlayın.
• Taşıma sırasında yükü bedeninize yakın tutun ve kaldırma işlemlerinde yükü bacaklarınız ile kaldırın.
• Tekrarlanan işler için uygun yapıda el aletleri bulundurun.
• Aynı yerde kullanılan el aletleri için asmalı sistem oluşturun.
• Tüm elektrikli el aletlerinin yalıtkan yapıda olmasını sağlayın.
• Her el aleti için ona özgü yuva yapılmış şekilde bir alet panosu oluşturun.
• El aletlerinin bakım ve kontrollerini düzenli olarak yapın ve uygun olmayanları etiketleyerek tamiratı yapılana kadar ortadan kaldırın.
• El aletleri ile çalışırken her çalışan için yeterli genişlikte ve gereksiz malzemelerden arındırılmış bir çalışma alanı sağlayın.
• Tüm makinaların koruyucuların yerlerinde olmasını sağlayın.
• Acil kontrol kumandaları her zaman operatörün görüş açısında tam karşısında yeterli büyüklükte ve uyarıcı bir renkte olacak şekilde konumlandırın.
• Makinaların çalışma ve yayılma alanlarını işaretleyin ve yetkisiz girişlerin engellenmesini sağlayın.
• Tüm işaretlemeler ve etiketlerin her çalışan tarafından görülecek ve anlaşılacak şekilde olmasını sağlayın.
• Makinaların gerekli zamanlarda kilitleme mekanizmalarını çalıştırın ve yetkisiz personel tarafından tekrar işleme alınmamasını sağlayacak şekilde düzenleyin.
• Her iş gören için çalışma tezgahlarının dirsek hizasında yada bunun çok az altında olmasını sağlayın.
• Her çalışanın tezgahlarda rahat hareket edebilmelerini sağlayacak genişlikte çalışma alanı oluşturun.
• Çalışma yüzeylerinin kaygan olmamasını ve gelen ışığı yansıtmayacak şekilde mat olmasını sağlayın.
• Çalışanların düzenli aralıklarla hem oturarak hem de ayakta çalışabilecekleri uygun bir düzenleme yapın.
• Tüm sandalyelerin ayarlanabilir olmasını sağlayın.
• Çalışma alanının doğal aydınlatmadan olabildiğince yararlanmasını sağlayın.
• Aydınlatmanın çok gerekli ve yüksek seviyede olması gereken işlerde tavanda ve duvarlarda açık renkli boyalar kullanılmasını sağlayın.
• Tüm çalışma alanlarını, geçitleri ve merdivenleri uygun şekilde ışıklandırın.
• Çalışma alanlarında homojen aydınlatma sağlayın.
• Hassas işler için ayrıca lokal aydınlatmalar sağlayın.
• Göz kamaşmalarını engellemek için çalışma alanında parlak ve yansıtıcı yüzeyleri engelleyin.
• Pencereleri ve camları her zaman temiz tutun ve önlerine gelen ışığı engelleyecek herhangi bir yapı ve malzemenin gelmesini engelleyin.
• Çalışma ortamı havasının uygun doygunlukta olmasını sağlayın. Yapılan işin niteliğine göre uygun iklimlendirme yapın.
• Çalışma alanlarında doğal havalandırmadan oldukça fazla faydalanın.
• Gürültülü makineleri veya makine parçalarını izole edin.
• Oluşan gürültünün çalışanlar arası iletişimi engellemesine izin vermeyin. Bunun için uygun önlemleri alın.
• Çalışma alanında oluşacak titreşimlere karşı gerekli güvenlik önlemlerini alın.
• Taşıma ve sevk araçlarının tekerlerinin büyük olmasını sağlayın. Bu sayede hem zeminde yer alan yükseltilerden daha az etkilenirler hem de büyük tekerlerin harekete geçmesi için gereken enerji miktarı küçük tekerlere göre daha az olduğundan çalışana daha az iş yükü oluşturmaktadır.
• Eğimli zeminlerde ve merdivenlerde kaydırmaz bantlar veya matlar serilmesini sağlayın.
• Farklı iş istasyonları arasında malzeme geçişlerini sağlamak için iki ucu açık raflar kullanın.
• Hareketli tekerlere sahip her malzemenin ayak frenleri ve kilit tertibatı olmasını sağlayın.
• Elle taşıma için kullanılan her malzemenin el yuvaları olmasını sağlayın.
• Çalışma yüzeyleri arasında oluşacak yükseklik farklarını ortadan kaldırın.
• Malzeme alırken ve yerleştirirken eğilme ve bükülmeleri engellemek için ayarlanabilir kaldırma sepetleri kullanın.
• Ağır işleri takip eden hafif işler ile çalışma rotasyonu sağlayın.
• Çalışanların kullandığı sandalyelerde ayarlanabilir el ve kol desteği olmasını sağlayın.
• İş aletlerinin askıya ağırlık merkezlerinden asılmasını sağlayın.
• Çalışma alanlarında yapılan işler için talimatnameler hazırlayın.
• Tüm şalter ve düğmelerin basılma noktasına göre fonksiyonları tanımlanmalıdır.
• Çalışanların rahat edebilmeleri için yüksekliği ve düzlemsel hareketleri ayarlanabilir iş istasyonları oluşturun.
• Aydınlatmaların yüksekte olmasını sağlayın. Bu sayede gölge oluşumu engeller ve kaza riskini azaltabilirsiniz.
• Karşılıklı kullanılan iş istasyonlarında araya paravanlar çekin. Bu şekilde görsel dikkat dağılmasını engelleyebilirsiniz.
• Çalışma ortamındaki havanın sirkülasyonunu sağlamak için gerekli havalandırma sistemleri kurun.
• Zararlı gaz oluşturan çalışmalarda, çalışma istasyonunun hemen yakınında tozları ve gazları emip dışarıya atacak emici sistemler kurun.
• Düzenleme, temizleme ve bakım işleri için bir ekip kurun ve günlük olarak kontrol yapmalarını sağlayın.